APRENDIZAXE EN GRUPOS COOPERATIVOS

Plan de Formación en Centros do CEIP A Rúa
Curso 2009-2010

26 ene 2011

Primeiras sesións

Xa de volta das vacacións, tivo lugar a primeira sesión do Apadriñamento Lector. O grupo de 6º repartiuse entre as clases de 1º e 6º cos seus correspondentes "afillados/as". Cada padriño e madriña cubriu unha ficha de seguimento:




Así foi para Antón e Tami, de 6º:

Este curso, os/as nenos/as de 6º imos facer un apadriñamento lector que consiste en lerlles contos aos nenos e nenas de 1º curso.
O primeiro día de apadriñamento empezamos collendo os libros. Algúns de 6º ían para a clase de 1º e algúns de 1º para a clase de 6º. Ao chegar, xuntámonos co noso afillado ou afillada e comezamos a falar do libro, de se lle gustaba ler...
Pareceunos moi ben facer este apadriñamento, os de 1º están moi atentos á lectura e cremos que tamén lles gustou moito.


16 dic 2010

Presentación das parellas

Hoxe tivo lugar a presentación das parellas de padriños/madriñas e afillados/as. Fixémolo na hora de ler. Os de 6º foron á clase dos de 1º e alí formamos as parellas. Despois estiveron uns minutiños charlando para empezar a coñecerse, como podedes ver nas fotos:



As sensacións foron boas e todos saíron moi contentos. Pronto teredes máis noticias contadas por eles mesmos. Á volta das vacacións, comezaremos coa lectura.

Felices Festas!!!

13 dic 2010

Visita de alumnos/as da ESO

Como parte da experiencia de Apadriñamento Lector, tivemos a sorte de contar coa visita de nove alumnos e alumnas de 2º da ESO do Instituto de Rodeira. Viñeron a expoñer o traballo que fixeron o ano pasado sobre o libro USHA de María Reimóndez, que estamos lendo en voz alta nesta primeira fase de preparación.

Despois da exposición, que prepararon de xeito voluntario fóra do seu horario lectivo, léronnos en voz alta varios capítulos do libro, primeiro en pequenos grupos e despois para toda a clase, converténdose así nos nosos padriños e madriñas simbólicos. Tendes fotos e máis información no blog de Auladiver.

Aquí vai un vídeo cun momento da lectura:




Moitas grazas aos alumnos e alumnas da ESO pola visita e noraboa polo voso traballo!!!

6 dic 2010

Apadriñamento Lector

Estamos poñendo en marcha unha actividade de aprendizaxe cooperativa baseada na Titoría entre Iguais. O Apadriñamento Lector consiste en que cada alumno/a de 6º curso apadriñe ou amadriñe a través da lectura a un neno/a de 1º curso. Na hora de ler dos venres, os alumnos/as maiores elixirán un conto e leranllo aos pequenos. O que pretendemos é, por unha parte, mellorar o proceso lector tanto nos titores (padriños e madriñas) como nos titorandos e, por outra parte, fomentar as relacións de convivencia entre grupos de distintas clases.

O programa consta de catro fases:

1. Período de formación dos titores: É na que estamos neste momento. A principios de novembro, comentámoslle ao alumnado de 6º a posibilidade de iniciar esta experiencia, insistindo na responsabilidade que conlevaba e nas repercusións positivas que podiamos obter tanto no seu proceso lector como no desenvolvemento da aprendizaxe nos nenos/as de 1º, así como a importancia que podía ter en canto a favorecer a relación e a convivencia entre cursos. Como se mostraron de acordo, iniciamos un período de formación ofrecéndolles un modelo lector en canto a entoación, volume, pausas, ritmo... e demais aspectos involucrados na lectura en voz alta. A profesora de PT, elixiu un conto adaptado ás idades dos alumnos/as de 6ª e llo está lendo na hora de ler dos mércores e dos venres, contestando ademais a todas as dúbidas que lles van xurdindo sobre o apadriñamento.

2. Formación das parellas lectoras: Ao mesmo tempo, o profesorado implicado (Antonio, titor de 6º; Chus, titora de 1º; Rosana, profesora de PT) irá establecendo as parellas en función do rendemento académico en lingua, das actitudes e aptitudes lectoras, e das características persoais do alumnado, de xeito que as parellas sexan o máis equilibradas posibles en todos os aspectos.

3. Implantación do programa: Na primeira sesión presentaránse as parellas e compartirán uns momentos para coñecerse. Cada parella recibirá un carné no que ademais dos seus nomes, irán anotando as lecturas que vaian facendo así como calquera información do proceso que consideren relevante. Nas posteriores sesións, a metade do alumnado de 6º se desplazará á aula de 1º, e viceversa, e os de 6º comezarán co apadriñamento lendo contos e axudándolles aos de 1º no seu proceso lector. Haberá unha profesora en cada aula para contestar ás dúbidas e axudar ao alumnado que o precise.

4. Avaliación: Partimos dunha avaliación inicial en canto ao proceso lector que parte da primeira avaliación de 1º e 6º nas áreas de Linguas. Levarase a cabo unha avaliación continua durante o desenvolvemento do programa, que nos permita modificar os aspectos que sexan necesarios. A finais de maio, haberá unha avaliación final para determinar o grao de consecución dos obxectivos propostos.

27 abr 2010

Resumo das sesións realizadas

  1. 1ª Sesión : Presentación do PFAC, Avaliación inicial
  2. 2ª sesión: Aprendizaxe individual, competitiva e cooperativa
  3. 3ª Sesión: Titoría entre iguais: lectura en parellas.
  4. 4ª sesión : Puzzle, Ensino recíproco, Grupo de investigación e Titoría entre iguais
  5. 5ª SESIÓN: Material bibliográfico e aspectos teóricos da aprendizaxe cooperativa
  6. 6ª SESIÓN: Presentación multimedia de Père Pujolas
  7. 7ª SESIÓN:Carles Monereo: Aprendendo a cooperar
  8. 8ª SESIÓN e seguintes: Programación e posta en práctica de actividades
  9. XOGOS COOPERATIVOS
  10. DOCUMENTACIÓN DE INTERESE

1ª Sesión : Presentación do PFAC, Avaliación inicial


  • Avaliación inicial: Cubrimos un cuestionario sobre o noso coñecemento da Aprendizaxe Cooperativa.
  • Presentación do PFAC: Nunha presentación de diapositivas repasamos os principais aspectos do proxecto que presentamos ó CEFORE.
  • Dinámica dos cubos, que nos serviu de reflexión sobre a práctica docente. Lembrades? "Facer o maior número de cubos posible".
  • Para finalizar, fixemos unha pequena posta en común que resultou moi enriquecedora.

CALENDARIO PFAC


2ª sesión: Aprendizaxe individual, competitiva e cooperativa


  • Contamos cadrados, elipses e triángulos de xeito individual, competitivo e cooperativo, para valorar as diferencias entre cada modelo. As figuras están extraídas do material NEA da UNESCO.
  • Analizamos individualmente as actividades diarias que facemos na aula e as clasificamos en individuais, competitivas e cooperativas. A continuación valoramos as vantaxes e inconvenientes de cada modelo.
  • Xa en grupo, puxemos en común as nosas reflexións sobre o modelo máis frecuente, o menos frecuente, as coincidencias e as aportacións de cara ó debate.
  • Na posta en común grupal, tratamos de chegar a conclusións, destacando sobre todo a necesidade de acadar o equilibrio entre as tres estructuras de aprendizaxe.
  • Finalmente, analizamos a comparativa de Johnson e Johnson.

De Johnson e Johnson, 1991, elaboramos este cadro que resume as características xerais dos tres principais tipos de organización da aprendizaxe: individual, competitiva e cooperativa.


De Johnson e Johnson, 1991, elaboramos este cadro que resume as características xerais dos tres principais tipos de organización da aprendizaxe: individual, competitiva e cooperativa.



3ª sesión: Titoría entre iguais, a lectura en parellas


  • Comezamos pola dinámica de "Formar Cadrados", que nos permite tomar conciencia das distintas estratexias que temos que por en práctica no traballo cooperativo.
  • A continuación, visionado do vídeo "Lectura en Parellas", como exemplificación da modalidade de aprendizaxe cooperativa "Titoría entre iguais".
  • Sobre ese vídeo fixemos un traballo en parellas que incluíu a descrición dos distintos aspectos que caracterizan esa modalidade de aprendizaxe: obxectivos, participantes, formación inicial, formación das parellas, roles do titor, titorando e mestre, actividades por sesión, situación física do alumnado, método PPP (pausa, pista e premio) e a valoración dos participantes.
  • Despois chegou o momento de reflexionar, tamén en parellas, sobre a experiencia: vantaxes, inconvenientes, posibles aplicacións a outras áreas ou idades, conclusións, críticas, etc.
  • Rematamos, como sempre, cunha interesante posta en común.

O material que vos adxunto é:
  • Dinámica de "Formar Cadrados".
  • Para as profes de Educación Infantil: Distintas propostas de actividades a partir desta dinámica pero adaptadas a esta etapa.
  • Enlace do vídeo "Lectura en parellas" para que o podades ver con calma.:
http://www.edu3.cat/Edu3tv/Fitxa?p_id=17247&p_ex=llegim%20en%20parella
  • Ficha-resumo da experiencia "Lectura en parellas" reflexada no vídeo. Está nun cadro ó final deste enlace:
http://antalya.uab.es/ice/grai/index_archivos/Page1202.htm


Formar cadrados.odtFormar cadrados.odt
22K Abrir como documento Google Transferência
Formar cadrados_adapt_infantil.odtFormar cadrados_adapt_infantil.odt
21K Abrir como documento Google Transferência


4ª sesión : Puzzle, Ensino recíproco, Grupo de investigación e Titoría entre iguais


Traballamos en grupos cooperativos utilizando a modalidade de Puzzle, cos textos do libro "Entramados..." de Carles Monereo da Universidad Autónoma de Cataluña.
As modalidades que vimos son: Ensino Recíproco, Puzzle e Grupo de Investigación. O desenvolvemento da sesión incluiu:

  • Lectura en grupos do textos correspondentes donde se reflexan as distintas modalidades a través da narración de situacións diversas que se dan nun instituto.
  • Elaboración grupal da ficha técnica do método: Nome, composición dos grupos, descripción da actividade, fases de aplicación e outros aspectos a destacar.
  • Elaboración individual da ficha resumo dos catro métodos vistos ata o momento: Ensino Recíproco, Puzzle, Grupo de Investigación e Titoría entre Iguais (vídeo "Lectura en parella").
  • Posta en común.

Nesta ocasión soamente vos adxunto a referencia do libro de Monereo, xa que as características técnicas de cada modalidade aparecerán na presentación que vos enviarei o próximo día.


  • MONEREO FONT, C. y DURÁN GISBERT, D. (2001): Entramados. Métodos de aprendizaje cooperativo y colaborativo. Barcelona: EDEBÉ.


5ª SESIÓN: Material bibliográfico e aspectos teóricos da aprendizaxe cooperativa


  1. Vimos unha presentación esquemática, que vos adxunto, dos aspectos teóricos da aprendizaxe entre iguais.
  2. Comentamos o tema da docencia externa.
  3. Vimos o material bibliográfico adquirido para o PFAC que, de momento, estará nun recanto na aula de PT a disposición de todo o profesorado. Este material inclúe:
  • 9 Ideas clave. El aprendizaje cooperativo.
  • Técnicas de dinámica de grupo (ICCE).
  • Técnicas de grupo para educadores (ICCE).
  • 150 juegos no competitivos (Tikal).
  • Educar en valores (Aljibe).
  • 500 actividades con grupos. Dinámicas, técnicas y recursos.
  • Del acoso escolar a la cooperación en las aulas (Pearson).
  • La conversación en pequeños grupos en el aula.
  • Juegos cooperativos y creativos de 6 a 8 años.
  • Juegos cooperativos y creativos de 8 a 10 años.
  • Juegos cooperativos y creativos de 10 a 12 años.

PFAC_Aspectos teoricos.pptPFAC_Aspectos teoricos.ppt
216K Visualizar Transferência


6ª SESIÓN: Presentación multimedia de Père Pujolas


Comezamos cunhas presentación de Pere Pujolas sobre a aprendizaxe cooperativa dende a perspectiva da atención á diversidade que vos adxunto para velas con calma. As utilizou nun curso que impartiu no ano 2008 organizado polo CEFORE de Pontevedra, e que tamén aparecen recollidas no Blog Bitácora Cooperativa. Nelas aparecen os tres ámbitos nos que hai que incidir, e están explicadas moitas dinámicas previas á aplicación dunha técnica de aprendizaxe cooperativa propiamente dita.

Para finalizar, fixemos a posta en común na que algúns de vós comentastes o proceso de aplicación de aprendizaxe en grupos que xa estades facendo nas vosas aulas. Xenial!!!


PROGRAMA1-1.pptPROGRAMA1-1.ppt
227K Visualizar Transferência
PROGRAMA2-1.pptPROGRAMA2-1.ppt
166K Visualizar Transferência
PROGRAMA3-1.pptPROGRAMA3-1.ppt
501K Visualizar Transferência
PROGRAMA4-1.pptPROGRAMA4-1.ppt
369K Visualizar Transferência



7ª SESIÓN:Carles Monereo: Aprendendo a cooperar

Recén chegados/as das vacacións de Semana Santa, os/as profes convertémonos en alumnos/as e tivemos a sorte de compartir unhas horas con Carles Monereo, que se desprazou ata Cangas para ofrecernos a conferencia: “Enseñar a cooperar...cooperando”.



Esta actividade enmárcase no Plan de Formación en Centros para o profesorado que estamos levando a cabo neste curso 2009-2010, e que ten por título: “Aprendizaxe en grupos cooperativos”

Carles Monereo Font
é Doutor en Psicoloxía pola Universidade Autónoma de Barcelona, e actualmente exerce a docencia nesa mesma Universidade.
Ten máis de 50 obras publicadas e imparte diversos cursos e conferencias a nivel nacional e internacional. Premede no seu nome para acceder a súa páxina web.

A súa participación consistiu nunha exposición teórico-practica dos principios básicos da aprendizaxe cooperativa, que xa estamos introducindo nas aulas.


Para nós foi un privilexio ter a oportunidade de contar coa súa persoa, cos seus coñecementos e coa súa experiencia no eido educativo e dende aquí queremos agradecerlle a súa disposición, a súa proximidade e o seu bo facer.



8ª SESIÓN e seguintes: Programación e posta en práctica de actividades


Como as últimas sesións as adicamos á programación das actividades, inclúo en primeiro lugar a plantilla de programación para que poidades describir as vosas propostas. Lembrade que é simplemente un dos posibles modelos, podedes incluír os apartados que queirades ou facelo con outro tipo de documento que vos sexa máis práctico.

Tamén vos envío o
material de Carles Monereo: a presentación e os documentos cos que traballamos nesa sesión.


Pauta programacion.odtPauta programacion.odt
75K Abrir como documento Google Transferência
Informacionbaseparapuzzle.docInformacionbaseparapuzzle.doc
48K Ver em HTML Abrir como documento Google Transferência
TAREAS_COOPERATIVAS_2003.docTAREAS_COOPERATIVAS_2003.doc
22K Ver em HTML Abrir como documento Google Transferência
Testasignaciongrupal.docTestasignaciongrupal.doc
13K Ver em HTML Abrir como documento Google Transferência
Presentacion Monereo.pptPresentacion Monereo.ppt
1101K Visualizar Transferência


XOGOS COOPERATIVOS


Xogos para a cooperación e a paz, elaborados por Antonio Vicent, inclúe varias categorías de xogos:

Xogos cooperativos para a convivencia sen violencia, na web de Educarueca.



Problemas de matemáticas con claves para resolver en grupos, na web Indice de Matemática.

DOCUMENTACIÓN DE INTERESE


1. Bitácora cooperativa, blog que recompila a experiencia dun curso de formación, que contou cos relatores Concepción Breto Güallar, Fernando Trujillo, José Ramón Lago e Pere Pujolàs Masset, e que inclúe tamén algúns dos seus traballos.

2. Introdución á aprendizaxe cooperativa, documento de 42 páxinas, de Pere Pujolàs Masset, moi completo.

3. Presentación elaborada por Fernando Trujillo.

4. Na web de Idoneos.com atopamos materiais variados sobre técnicas participativas, elección de técnicas e implicacións pedagóxicas.

15 abr 2010

Un bo comezo!!!



Foi alá polo mes de Novembro do pasado ano, cando tivemos a primeira xuntanza deste PFAC "Aprendizaxe en grupos cooperativos": 12 mestres e mestras dispostos a traballar xuntos para introducir novas dinámicas na aula que favorezan a cooperación entre o alumnado.
Os nosos obxectivos de partida eran, por unha parte, aumentar as vías de atención a diversidade e, por outra parte, desenvolver ao máximo as capacidades básicas dos/as alumnos/as.
Nesta primeira sesión, logo de presentar o proxecto do PFAC, realizamos unha primeira actividade cooperativa, chamada "Dinámica dos cubos" que podedes ver na foto.
E aínda que a proposta foi lúdica, fíxonos conscientes de moitas das paradoxas que vivimos día a día co noso alumnado.